Nieuws 20-01-2022

Zouden we niet eens luisteren naar de klant?

Marc-Philippe Botte

Partner bij de Franse investerings­maatschappij Omnes Capital, vooral actief in hernieuwbare energie. Hij doceert aan de Université Paris Dauphine.

Donderdag 20 januari 2022 om 3.25 uur

Het energiedebat in België gaat voorbij aan de vragen die ertoe doen: welke soort stroom wil de klant, en is die betaalbaar?

Welke soort stroom wil de klant? Het is vreemd dat die vraag nooit ­gesteld wordt in het energiedebat. Het lijkt ­erop dat elektriciteitsopwekking als enige markt ter wereld immuun is voor de wensen van de klant. Wil de klant wind en zon hun werk laten doen, of toch liever gas en uranium? Schijnt er allemaal niet toe te doen, dat het licht niet uitgaat, lijkt de enige maatstaf voor succes. Wit brood of volkorenbrood? Ach, de klant moet niet moeilijk doen.

Nochtans gaat dit volledig voorbij aan het feit dat de Europese industrie en de dienstensector (samen goed voor 75 procent van de Belgische energieconsumptie) hun keuze al duidelijk gemaakt hebben: ze willen in sneltempo evolueren naar zo veel mogelijk hernieuwbare energie in hun ­productieprocessen. Microsoft heeft in november 2021 drie nieuwe, ­energieverslindende datacenters ­geopend in Zweden, die op hernieuwbare energie draaien, Apple en ­Amazon bewandelen dezelfde weg.

• ‘De onstilbare energiehonger van de virtuele wereld’

Een detail? Niet echt. In Nederland, bijvoorbeeld, vertegenwoordigen datacenters nu al 3 procent van de totale elektriciteitsconsumptie, en dat percentage zal naar verwachting exponentieel stijgen. Het totale internetverkeer zal de volgende tien jaar wellicht tot 20 procent van de totale elektriciteitsconsumptie uitmaken. De traditionele economie ontsnapt niet aan de tendens: Arcelor Mittal koopt voor zijn hoogovens in Gent windenergie aan vanaf 2023.

De motivatie van Umicore

Of we die trend richting hernieuw­bare energie ideologisch een goede of een slechte zaak vinden, doet er weinig toe, de klant zal op termijn de markt dicteren. Als België een aantrekkelijke vestigingsplaats wil blijven voor bedrijven, dan zal de massale ­beschikbaarheid van hernieuwbare energie een doorslaggevend argument zijn. Kijk maar naar de moti­vatie van Umicore, toen dat bedrijf in 2018 besloot een fabriek voor batterijcomponenten in Polen te bouwen in plaats van in Antwerpen. De massale ­beschikbaarheid van hernieuwbare energiebronnen daar werd expliciet vermeld.

Als België een aantrekkelijke vestigingsplaats wil blijven voor bedrijven, dan zal de massale ­beschikbaarheid van hernieuwbare energie een doorslaggevend argument zijn

Dat die hernieuwbare energie, dankzijde uitzonderlijke ­daling in de investeringskosten de voorbije jaren, ook nog eens de goedkoopste manier is geworden om elektriciteit op te wekken, maakt de massale switch richting groene bronnen voor de industrie economisch haalbaar en de meest rendabele optie. Dat gaf Arcelor Mittal, bijvoorbeeld, expliciet aan in zijn perscommuniqué over windenergie voor zijn hoogovens in Gent. Hernieuwbare energie is al lang niet meer het subsidies verslindende monster.

Nog belangrijker voor bedrijven en bij uitbreiding voor alle consumenten: de kostprijs van elektriciteit uit hernieuwbare bronnen fluctueert nauwelijks in de tijd. Zon en wind zijn gratis en niet afhankelijk van geopolitieke strubbelingen. Als een zonnecentrale of windpark er eenmaal staat, variëren de opwekkingskosten nauwelijks nog. De gasprijs (en de daaruit vloeiende elektriciteitsprijs) varieert wel, zoals pijnlijk blijkt uit de huidige energiecrisis.

Industriële revolutie

Voor wie er nog aan twijfelt, we zitten midden in een industriële revolutie. Onze energiebevoorrading zal de volgende twintig jaar een fenomenale omwenteling kennen richting hernieuwbare energie. Dat ontkennen heeft geen zin, de onderliggende krachten achter deze tendens zijn te sterk om ze tegen te houden: nu al is meer dan 70 procent van alle nieuwe energieproductietechnologie die in de wereld gebouwd wordt, hernieuwbaar. Dat percentage zal alleen maar stijgen.

Laten we dit debat vooral pragmatisch en niet ideologisch benaderen. Hernieuwbare energie heeft veel voordelen, maar ook enkele nadelen, zoals de onderbreking van de productie als er geen wind is. Een gezonde mix van de energiebevoorrading kan dus niet, met de huidige staat van de technologie, alleen op die energiebron gebaseerd zijn, er blijft plaats voor andere opwekkingstechnologie. Dat is trouwens het geval in de meeste technologische revoluties, televisie heeft radio ook niet volledig verstoten uit de ­mediamix.

België kan een voortrekkersrol ­spelen in deze industriële revolutie, om zo zijn concurrentiepositie binnen Europa te versterken. Dat heeft ons land ook gedaan tijdens de eerste ­industriële revolutie, door een ­modern spoorwegnet aan te leggen, wat de Belgische concurrentiepositie toen danig heeft versterkt. Maar dan moeten we de niet te stoppen trend richting massale hernieuwbare energieproductie dringend omarmen en ons toekomstig energiebeleid daarop afstemmen.