Nieuws 05-02-2025

Ze blijven. De lepelaars. Witte schimmen in een nat en kleurloos winterlandschap, hun snavels als halfgesmolten ijssculpturen in het veen. Ze hadden moeten gaan. Zuidwaarts. Zoals hun voorouders deden, zoals de route in hun genen is gekerfd. Maar ze blijven.

De NOS schrijft erover. Hoe de lepelaars anders zijn gaan denken. Hoe de wetenschap ze volgt, wikt en weegt, data verzamelt. 29 procent van hen blijft nu in Nederland overwinteren. Dat was ooit 7 procent. De percentages stijgen als de temperatuur, als de zeespiegel, als de paniek in de ogen van iedereen die nog gelooft in een rechte lijn naar de toekomst.

Het probleem is niet dat ze blijven.
Het probleem is dat ze niet meer weten wat juist is.

Je kunt een lepelaar niet uitleggen dat de winters zachter zijn geworden door onze uitlaatgassen, dat zijn overlevingskansen in Nederland gestegen zijn. Hij volgt patronen die duizenden jaren in hem gegroeid zijn. Maar die patronen zijn aan het slijten, als een wandelpad dat niet langer belopen wordt.

De vogels die wél vertrekken, vliegen richting de droogte. De Sahel, ooit een veilige tussenstop, is een spookgebied geworden. Het water is weg, het voedsel schaars, en wie er aankomt, sterft soms van dorst. Ze worden gezien, geregistreerd, misschien zelfs betreurd, maar hun sterven is statistiek.

Er is geen juiste keuze meer.
Blijven is gevaarlijk. Gaan is gevaarlijk. De traditie, de zekerheid, de vaste hand van de natuur – het is allemaal aan het afbrokkelen.

Wetenschappers zoals Roos Kentie spreken kalm over dit alles. Ze spreken over data, over trends, over "directe gevolgen van klimaatverandering." Ze doen hun werk, hun analyses. Maar je weet dat ze soms ook gewoon naar de lucht kijken en denken: potverdikkiedoosje

Want dit gaat niet over lepelaars. Dit gaat over ons. Over hoe we allemaal in een wereld leven waarin de instructies niet meer kloppen. Over hoe het kompas niet meer naar het noorden wijst, maar naar iets wat we niet begrijpen.

Je kunt blijven.
Je kunt gaan.
Maar niets is meer zoals het was.