Blog 28-10-2024

Stel je voor: een boer die niet alleen gewassen oogst, maar ook zonlicht. De schapen grazen tevreden onder de strakke rijen zonnepanelen, alles lijkt idyllisch. Maar in het bureaucratische doolhof van Nederland is niets eenvoudig. Als je als boer niet alleen voedsel maar ook energie produceert, verlies je je subsidies. Waarom? Omdat landbouwgrond opeens niet meer ‘volledig’ agrarisch zou zijn. Onzin, zeggen sommige boeren, want schapen kunnen prima zon en gras combineren. De rechter is het daar nu mee eens.

Het recente besluit van het College van Beroep voor het bedrijfsleven (CBb) heeft bepaald dat het uitsluiten van zonneparken op landbouwgrond van de GLB-subsidie in strijd is met de Europese wetgeving. Deze uitspraak zet de deur open voor boeren om hun rechten op subsidies te claimen, zelfs als ze zonnepanelen op hun land hebben staan. Het gaat niet langer alleen om kiezen tussen energie of voedsel, maar om de symbiose van beide.

De zaak werd aangespannen door een boer die bewees dat landbouw en energieproductie hand in hand kunnen gaan. Zijn land werd gebruikt voor zonne-energie, maar tegelijkertijd graasden er schapen. Wat kan hiertegen worden ingebracht? Toch werden deze boeren, en anderen zoals hij, geconfronteerd met een starre bureaucratie die simpelweg niet kon omgaan met boeren die zowel voedsel als energie produceren. Want als een boer beide kan leveren, waarom zouden we hem dan straffen?

We zien in deze uitspraak meer dan alleen een juridische overwinning: het is een moreel kompas dat ons wijst op de toekomst van landbouw. Waar vroeger de boer zich enkel op gewassen richtte, zien we nu de opkomst van een nieuwe soort boer. De boer van de toekomst is een multifunctionele pionier: hij voorziet in voedsel, maar ook in energie, een van de meest urgente behoeften van deze tijd.

Maar ondanks de uitkomst van deze zaak blijven de beperkingen bestaan. Zonneparken mogen nog steeds niet zomaar overal op landbouwgrond verschijnen. Er zijn voorwaarden, beperkingen, en – uiteraard – bureaucratische barrières. De vraag blijft: hoe zorgen we ervoor dat agrarische gronden, die steeds meer worden gebruikt voor zonne-energie, niet geheel ten koste gaan van voedselproductie? Of is de oplossing juist die symbiose?

Boeren zouden in staat moeten zijn om hun land optimaal te benutten zonder dat ze gestraft worden door onredelijke regels. Ze zijn niet de vijand van de energietransitie, ze zijn juist de sleutel. Als we willen dat de energietransitie succesvol is, zullen we buiten de gebaande paden moeten denken, buiten de traditionele definitie van wat landbouwgrond is en hoe het gebruikt kan worden.

Energieopwekking en veeteelt, hand in hand, in een tijd waarin we zowel energietransitie als voedselzekerheid hoog in het vaandel dragen. De boer van de toekomst is meer dan alleen een landbouwer; hij is een energieleverancier, een pionier. En misschien, met een beetje hulp van bovenaf – of in dit geval, van panelen – kan hij nog steeds subsidies krijgen. Zoals deze zaak aantoont, hoeft het een het ander niet uit te sluiten, maar kan het juist een harmonieuze balans worden.