Blog 02-12-2024

Azerbeidzjan. Het land dat je normaal alleen tegenkomt bij de puntentelling van het Songfestival, werd deze maand het toneel van een diplomatiek circus dat de toekomst van de planeet moest bepalen. In de hoofdstad Bakoe kwamen wereldleiders samen voor de klimaattop, een evenement dat aanvoelde als een familiediner waar iedereen net te beleefd is om écht ruzie te maken, maar ondertussen het tafellaken vol vlekken gooit.

Het resultaat? Vanaf 2035 beloven rijke landen jaarlijks 300 miljard dollar aan klimaatsteun te geven aan armere landen. Klinkt aardig, toch? Maar hier komt de twist: dat bedrag is nog geen kwart van wat écht nodig is om deze landen te beschermen tegen stijgende zeeën, mislukte oogsten en cyclonen die huizen veranderen in tandestokers. De vraag was 1300 miljard. De belofte is 300 miljard. Het verschil? Een gletsjer die smelt.

Een akkoord vol scherven
Dat er überhaupt een akkoord kwam, mag je gerust een wonder noemen. Dit was diplomatie in zijn rauwste vorm: eilandstaten die wegliepen van de tafel, landen als India die het akkoord openlijk afwezen, en rijkere landen die vooral op hun horloge keken omdat de vliegtuigen terug naar huis al aan het taxiën waren. De spanning was om te snijden, vooral omdat zonder tweederde van de landen in de zaal er geen akkoord kon worden gesloten. Het resultaat voelt als een noodverbandje op een open wond.

Van oliegeschenk tot neokoloniale schofferingen
Dat Azerbeidzjan de gastheer was, maakte het allemaal nóg surrealistischer. President Ilham Aliyev noemde olie tijdens de openingsspeech een “geschenk van God” en besloot Frankrijk en Nederland even neokoloniaal te noemen, puur voor de gezelligheid. Klimaattopvoorzitter? Nee, eerder een ceremoniemeester van chaos. De uitspraken zorgden ervoor dat de gesprekken moeizamer verliepen dan een modderig huwelijk.

Geld, het schurende smeermiddel van klimaatbeleid
Het draait allemaal om geld. De armste landen, vaak de zwaarst getroffen door klimaatverandering, vroegen om hulp. Niet om cadeautjes, maar om de middelen om waarschuwingssystemen te bouwen, bossen te beschermen en hun inwoners tegen de ergste klimaateffecten te wapenen. Het idee was dat rijke landen hun verantwoordelijkheid zouden nemen en eindelijk écht zouden betalen voor de puinhoop die ze veroorzaakt hebben. Maar met 300 miljard komen we nog steeds niet in de buurt van wat nodig is.

Ironisch genoeg was zelfs dat schamele bedrag genoeg om rijke landen in het defensief te drukken. De schaduw van Donald Trump, die vlak voor de top werd verkozen, hing als een donkere wolk over de zaal. Iedereen wist: Amerika gaat hier niet aan meebetalen. En als Amerika niest, krijgen andere rijke landen koude voeten.

Het mirakel van het compromis
Na dagen van chaos, woede en mislukte diagrammen (wie zet er ‘X’ in een voorstel als je cijfers verwacht?), kwam er toch een compromis. Vanaf 2035 zal jaarlijks 300 miljard dollar beschikbaar worden gesteld, niet alleen door rijke landen maar ook door bedrijven en investeerders. Of dat bedrag ooit echt op tafel komt, blijft natuurlijk de vraag. Voorlopig voelt het als een strohalm in een storm.

Opluchting in de modder
En toch, hoe teleurstellend ook, is er opluchting. Het akkoord voorkomt dat de internationale klimaattop volledig ontspoort. Volgend jaar wordt er in Brazilië opnieuw gepraat, dit keer hopelijk met iets meer ambitie en iets minder Trump-gerelateerde obstakels. Maar één ding is zeker: zonder een fundamentele verandering in hoe de wereld klimaatfinanciering aanpakt, blijven we dweilen met de kraan open.

De grootste strijd komt nog
Azerbeidzjan heeft ons laten zien hoe diep de kloven zijn tussen rijk en arm, ambitie en realiteit, hoop en wanhoop. De echte strijd speelt zich af in de jaren die komen. Kunnen we de belofte van 300 miljard opschalen naar de 1300 miljard die nodig is? Kunnen we fossiele brandstoffen écht achter ons laten, ondanks het verzet van landen als Saudi-Arabië? En kunnen we als wereldgemeenschap eindelijk de sprong maken van woorden naar daden?

De klimaattop in Bakoe was een mix van theater, tragedie en een vleugje hoop. Het is aan ons allemaal om ervoor te zorgen dat dit akkoord niet alleen een voetnoot in de geschiedenis wordt, maar een stap naar een toekomst die we niet alleen overleven, maar waarin we ook bloeien. Tot die tijd: Azerbeidzjan, bedankt voor het decor. Maar de echte show begint nu pas.