Blog 19-05-2025

Stel je voor: je geniet van een zonnige middag, je zonnepanelen pompen lekker stroom het net in, en ineens – poef – valt alles uit. Niet door een wolk voor de zon, maar door een onzichtbare vinger die op een grote rode knop drukt. Klinkt als het script van een slechte techno-thriller, maar dit scenario ligt minder ver van de realiteit dan je hoopt. Recent nieuws onthulde dat sommige Chinese zonnepanelen (of beter gezegd, hun omvormers) een verborgen ‘kill switch’ bevatten waarmee ze op afstand uitgeschakeld kunnen worden. Met andere woorden: iemand aan de andere kant van de wereld zou in theorie jouw zonnestroom kunnen killen met één druk op de knop.

Wat is die 'kill switch' precies?

De bewuste kill switch zit verstopt in de omvormer van de zonnepanelen – dat kastje dat de gelijkstroom van je panelen omzet in bruikbare wisselstroom voor het net. Zonder omvormer is je zonnepaneleninstallatie zo nuttig als een broodrooster zonder stopcontact. Nu hebben Amerikaanse onderzoekers ontdekt dat in omvormers van verschillende Chinese fabrikanten ongedocumenteerde communicatie-apparaatjes zijn ingebouwd. Die apparaatjes (denk aan mini-zendertjes zoals mobiele radios) geven de fabrikant – of wie er toegang toe krijgt – de mogelijkheid om de omvormer op afstand uit te schakelen of instellingen te wijzigen, zónder dat de firewall of andere beveiliging dat tegenhoudt. Een sluiproute om de stekker eruit te trekken, achter je rug om.

Waarom is dat zorgwekkend? Omdat experts vrezen dat zo’n kill switch op grote schaal kan worden misbruikt om complete stroomnetten lam te leggen. Als duizenden omvormers tegelijk op afstand worden uitgezet, zakt er in één klap gigawatts aan vermogen weg, wat het elektriciteitsnet ernstig kan ontregelen. Eén expert noemde het “een ingebouwde manier om het net fysiek te vernietigen” – niet bepaald geruststellend. Normaal gesproken worden omvormers via internet verbonden voor updates en onderhoud, maar zitten ze achter een firewall ter bescherming. Met een stiekem ingebouwde zender aan boord kan die bescherming worden omzeild, en dat maakt het geheel een potentieel wapen in verkeerde handen.

Europese afhankelijkheid: de vinger van Beijing op de uit-knop

Oké, eng idee zo’n kill switch. Maar je denkt misschien: ach, dan koop ik toch gewoon een ander merk zonnepanelen? Hier wringt de schoen: naar schatting is zo’n 70-80% van alle omvormers wereldwijd van Chinese makelij. Merken als Huawei, Sungrow en Ginlong (Solis) domineren de markt – Huawei was in 2022 zelfs goed voor 29% van alle verscheepte omvormers. Europa heeft de afgelopen jaren gretig gebruikgemaakt van deze goedkope, efficiënte Chinese technologie. Het resultaat: de ruggengraat van onze groene stroomvoorziening ligt in handen van Chinese bedrijven. De European Solar Manufacturing Council becijferde onlangs dat meer dan 200 gigawatt aan Europese zonne-energiecapaciteit afhankelijk is van Chinese omvormers. “Dit betekent dat Europa feitelijk de afstandsbediening van een enorm deel van zijn elektriciteitsinfrastructuur uit handen heeft gegeven,” waarschuwde Christoph Podewils van die brancheorganisatie.

Het is best ironisch: Huawei werd wegens spionagevrees verbannen uit onze 5G-netwerken, maar mag wel doodleuk de omvormers voor onze zonneparken leveren. We vieren in Europa elke nieuwe gigawatt aan zonneschijn als een zege voor het klimaat, maar vergeten voor het gemak dat die zonnestroom technisch gezien met een Chinees touwtje vastzit aan Beijing. We hebben onszelf in een nieuwe afhankelijkheid gemanoeuvreerd; we ruilden het Russische gas in voor Chinese panelen en omvormers. En zeg nou zelf: wat heb je eraan dat je dak vol ligt met panelen als elders iemand aan jouw uit-knop kan zitten?

China zelf doet uiteraard alsof er niets aan de hand is – een woordvoerder noemde de hele kill-switch kwestie “pure quatsch” (kul) en klaagde dat het bericht de Chinese prestaties “verdraait en in diskrediet brengt”. Maar laten we eerlijk zijn: dat zouden ze sowieso zeggen. Feit is dat die goedkope Chinese zonnepanelen niet alleen stroom leveren, maar ook een stevig koord waarmee China potentieel de stroomtoevoer kan gijzelen.

Kan China echt onze stroom saboteren?

Is dit nu pure paranoia, of een reëel gevaar? Vooralsnog is er geen geval bekend van China dat op de rode knop drukt en onze lichten uitdoet. Deze kill switch is ontdekt door Amerikaanse experts die proactief op zoek gingen naar verborgen snufjes in kritieke infrastructuur. Met andere woorden: we hebben op tijd een rookmelder horen afgaan, er is nog geen brand. Maar de signalen dat we wakker moeten worden, zijn er wel degelijk. Westerse inlichtingendiensten waarschuwen al langer dat China’s greep op slimme elektriciteitsnetten en hernieuwbare energie een potentiële troef is in geopolitieke spanningen. MI5 en collega’s uit de Five Eyes-groep lieten doorschemeren dat China in een crisissituatie mogelijk kan proberen op afstand delen van onze energievoorziening uit te schakelen – kortom, precies dat kill-switch-scenario waar we het nu over hebben.

In het Verenigd Koninkrijk leidde dit nieuws tot politieke oproer: een oppositiekamerlid riep op om meteen een pauzein te lassen in de uitrol van nieuwe zonneparken, totdat is uitgezocht of Britse installaties ook gevaar lopen. Ook was al bekend dat het Britse Ministerie van Defensie nerveus was over Chinese tech in windmolens op Britse bodem – het wantrouwen richting Chinese hardware in kritieke sectoren broeit dus al langer. Zo bezien komt de onthulling van deze verborgen kill switch niet uit de lucht vallen, maar als een bevestiging van wat sommigen al vreesden.

Laten we wel wezen: niemand wil midden in een winteravond bij kaarslicht zitten omdat er een conflict tussen de EU en China is uitgebroken en ergens iemand besluit “eens kijken wat er gebeurt als we die Europese zonneparken uitzetten”. Horrorscenario’s genoeg: experts schetsen hoe een gecoördineerde remote shutdown van tien- of zelfs honderdduizenden omvormers in één klap tientallen gigawatts aan opwekking van het net zou kunnen halen. Het gevolg? Een kettingreactie van stroomstoringen – netdelen die zichzelf uitschakelen om te beschermen, frequenties die instorten, en mogelijk grootschalige black-outs. En het kan nóg subtiler: moderne omvormers zouden op afstand zo gemanipuleerd kunnen worden dat ze bijvoorbeeld ineens verkeerde soorten vermogen het net op sturen (reactief in plaats van echt vermogen), wat de netspanning in de war schopt. Dan vliegen er beschermingsrelais uit en vallen generatoren om onverklaarbare redenen uit. Klinkt als sciencefiction, maar na dit nieuws durft niemand meer te zweren dat het onmogelijk is. De nachtmerrie van een geopolitieke cyber-sabotage in onze stroomvoorziening is plots een stuk minder vergezocht.

Transparantie gevraagd: weten we wat er in onze panelen zit?

Een belangrijke vraag dringt zich op: hoe kan het dat zo’n verborgen kill switch überhaupt onopgemerkt is ingebouwd?Het antwoord is simpel en pijnlijk: omdat we het fabrikanten jarenlang op hun mooie blauwe ogen hebben geloofd. De toeleveringsketen van zonnepanelen en omvormers is zo transparant als koffiedik. Wie van jullie heeft ooit een software-handleiding of volledige technische uitsplitsing gekregen van zijn omvormer? Precies. We pluggen braaf dat kastje in, koppelen het aan de wifi voor die handige app, en vertrouwen dat het goed zit. Tot nu.

Dat vertrouwen is geschonden. Het feit dat onderzoekers hardware moesten open schroeven om erachter te komen dat er ongekende communicatiechips in zaten, zegt genoeg. Blijkbaar vermelden de productdocumentaties niet alles – toeval of opzet, beide even zorgelijk. In de software van deze apparaten geldt hetzelfde: het is closed source, proprietary, vertrouw ons nou maar. Nou, nee bedankt. Zelfs de Amerikaanse autoriteiten erkennen inmiddels dat er “significante uitdagingen” zijn met fabrikanten die alle functies en mogelijkheden van hun producten open en eerlijk documenteren. Er wordt nu gesproken over een verplichte Software Bill of Materials – zeg maar een ingrediëntenlijst van alle softwarecomponenten – om te zorgen dat afnemers eindelijk weten wat er werkelijk in de saus zit. Dat werd hoog tijd.

Transparantie in de keten betekent ook: weten waar je spullen vandaan komen en onder welke voorwaarden ze gemaakt zijn. De afgelopen jaren hebben Westerse afnemers massaal geprofiteerd van spotgoedkope Chinese zonnepanelen, mogelijk gemaakt door schaalvoordeel, subsidies en helaas ook duistere randjes (dwangarbeid in Xinjiang voor zonnepaneelgrondstoffen, iemand?). Lange tijd keek men weg, blij met de lage prijs per wattpiek. Maar goedkope zonne-energie is niet echt goedkoop als we later met de gebakken peren zitten van backdoors, black-outs of ethische concessies. Openheid en controleerbaarheid moeten voorop gaan staan. Dat betekent strengere eisen aan wat fabrikanten moeten openbaar maken, onafhankelijke audits van hardware en software, en misschien wel: kies vaker voor technologie van eigen bodem of bondgenoten, waar de lijnen korter zijn en de regels strenger.

Wat moeten we nu doen?

Dus, de situatie is helder: er zit een potentieel gevarenknopje in onze zonne-installaties. Wat nu? Hieronder een paar prikkelende aanbevelingen voor verschillende spelers in het veld:

• Overheden: Behandel zonnepanelen en omvormers voortaan als kritieke infrastructuur, net zo belangrijk als een elektriciteitscentrale of telecomnet. Stel strenge veiligheidsstandaarden op en verbied onveilige achterdeurtjes. Neem een voorbeeld aan Litouwen, dat expliciet heeft verboden dat leveranciers uit vijandige landen op afstand kunnen inloggen op vitale energiesystemen. Investeer bovendien in eigen productie en technologie, zodat we niet voor altijd vastzitten aan ingevoerde hardware met verborgen verrassingen. Europese fabrikanten kunnen best concurreren als we ze steun en een eerlijk speelveld geven – anders blijven zwaar gesubsidieerde Chinese producten de markt overspoelen. Het motto moet zijn: diversifiëer de supply chain, zorg voor meerdere opties, en haal de Chinese vinger van onze uit-knop af.
• Installateurs: Jullie staan aan de frontlinie – de keuze van apparatuur ligt in jullie handen. Wees kritisch bij het inkopen van panelen en omvormers. Ga niet alleen voor de laagste prijs, maar kijk ook naar de herkomst en reputatie van de fabrikant. Een betrouwbare installateur kiest liever een iets duurdere Europese omvormer zónder mysterieus modemmetje, dan een spotgoedkope Chinese met mogelijke kill switch. Communiceer open en eerlijk naar de klant over de voor- en nadelen van bepaalde producten. Het draait om vertrouwen: leg uit waarom een bepaald paneel of omvormer wel of niet verstandig is. Daarnaast: zorg dat je de firmware van geïnstalleerde systemen up-to-date houdt en de netwerkinstellingen zo veilig mogelijk instelt (bijvoorbeeld geen ongefilterde verbindingen naar externe servers). Jullie rol is cruciaal in het waarborgen van lange termijn zekerheid voor de klant.
• Consumenten: Vraag door en laat je niet afleiden door alleen de laagste prijs of het hoogste rendement. Wil je zonnepanelen op je dak? Top! Maar informeer bij je installateur welke merken hij gebruikt en waarom. Als het antwoord is “Chinese omdat die het goedkoopst zijn”, vraag dan hoe het zit met veiligheid en ondersteuning op lange termijn. Je mag best eisen dat je installatie bestaat uit onderdelen die onafhankelijk getest zijn en geen rare fratsen uithalen. Krijg je ontwijkende antwoorden of lacherige reacties? Dan weet je dat je misschien beter bij een andere aanbieder kunt aankloppen. Uiteindelijk zijn het jouw dak en jouw kilowatturen – en dus ook jouw recht om te weten of je niet stiekem aan een Chinees infuus ligt. Kennis is macht: hoe meer jij weet over wat er in je meterkast hangt, hoe beter je keuzes kunt maken voor duurzame én zekere energie.

Lange termijn zekerheid boven snelle winst: de visie van NRG2all

Bij NRG2all hebben we deze ontwikkeling met de nodige ik-zei-het-toch gevoelens gevolgd. Al vanaf dag één hameren we op het belang van betrouwbare panelen en omvormers, bij voorkeur van Europese makelij of andere vertrouwde bronnen. Waarom? Omdat we meer geven om de gemoedsrust van onze klanten dan om een snelle extra winst met goedkoop spul. Die lange termijn zekerheid waar we het steeds over hebben, is precies het antipodium van de kill-switch angst. Wij willen dat onze klanten rustig kunnen slapen, zonder nachtmerries over onbekende Chinese mannen die op knopjes drukken.

Concreet betekent dit dat NRG2all bewust kiest voor kwaliteit en transparantie. We communiceren open richting de klant: je mag van ons weten waar je panelen en omvormers vandaan komen, wat erin zit (voor zover technisch mogelijk) en welke updates of connecties ze hebben. Liever een moeilijk gesprek vooraf dan vervelende verrassingen achteraf. We werken samen met leveranciers die we vertrouwen en laten ons niet verblinden door een paar procent extra marge op een inferieur product. Ja, Chinese fabrikanten dumpen hun spullen goedkoop op de Europese markt, maar wij beseffen: goedkoop kan duurkoop zijn – in dit geval potentieel pikdonker duurkoop.

Onze visie is simpel: zonne-energie moet je onafhankelijker maken, niet afhankelijker. De belofte van zonnepanelen is juist dat je eigen stroom opwekt, losser van grillen van geopolitiek of fossiele marktschommelingen. Die belofte komt alleen uit als de technologie erachter solide en te vertrouwen is. Daarom blijven wij investeren in sterke partners, betrouwbare producten en eerlijke informatie. Zodat onze klanten over 10, 15, 25 jaar nog steeds met een gerust hart de vruchten van de zon plukken – zonder dat er iemand op mysterieuze wijze de stekker eruit kan trekken.

Europa staat op een kruispunt: blijven we onbezorgd goedkope panelen importeren en de risico’s negeren, of kiezen we voor energiezekerheid en transparantie, ook als dat iets meer moeite of investering kost? Bij NRG2all kennen we ons antwoord. Wij kiezen voor de lange termijn. De zon mag dan gratis schijnen, maar de zekerheid dat hij morgen nog voor jóu schijnt is onbetaalbaar. En dat is precies waar wij voor staan.